του π. Αντωνίου Χρήστου
Αγαπητοί Αναγνώστες Χριστός Ανέστη! Με τη χάρη Του Θεού φτάσαμε στον μήνα Ιούνιο, που εκτός από τις μεγάλες Εορτές (Απόδοση του Πάσχα, Ανάληψη Του Κυρίου, Πεντηκοστή, των Αγίων Πάντων και των Αγίων Αποστόλων) ταυτίζεται για τους τελειόφοιτους ή απόφοιτους Λυκείου, αλλά και τις οικογένειές τους με την δοκιμασία των Πανελληνίων εξετάσεων. Όσοι έχουν βρεθεί και περάσει από τη θέση του υποψηφίου των πανελληνίων πράγματι αποτελεί μία σοβαρή μάχη που το αποτέλεσμά της σημαδεύει και καθορίζει σχεδόν όλη την ζωή τους, ως μη όφειλε. Γι αυτό το σημερινό άρθρο θα αγγίξει το θέμα των πανελληνίων με την δική μας πάντα ματιά, εσείς απλά ακολουθήστε μας στην ανάλυση και του παρόντος θέματος.
Οι Πανελλήνιες ή Πανελλαδικές εξετάσεις, αποτελεί εκπαιδευτικό σύστημα της χώρα μας με σκοπό την μετάβαση των τελειόφοιτων ή απόφοιτων της δευτεροβάθμιας προς την τριτοβάθμια εκπαίδευση στις Πανεπιστημιακές Σχολές, ανάλογα το επιστημονικό πεδίο επιλογής τους. Πολύ μελάνι έχει χυθεί, πολύ προβληματισμός και αντιπαραθέσεις, εδώ και δεκαετίες που ισχύει το σύστημα των Πανελλαδικών κατά πόσο αξίζει και πόσο αντιπροσωπεύει την ποιότητα και το επίπεδο μόρφωσης και παιδείας των υποψηφίων στις εξετάσεις και κατά πόσο είναι όντως ικανοί για να φοιτήσουν στα Πανεπιστήμια ή όχι. Είναι αλήθεια ότι κάθε κυβέρνηση που έχει ανέβει από την μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, φέρνει όλο νομοσχέδια και προβλέπει αλλαγές στο σύστημα των πανελληνίων εξετάσεων. Όλοι οι Υπουργοί παιδείας και οι ειδικοί τους σύμβουλοι «ευαγγελίζονται» βελτιώσεις, αλλά οι τόσες μεταρρυθμίσεις και αλλαγές, είναι τόσες πολλές που πραγματικά μόνο απογοήτευση και σύγχυση έχει φέρει στους άμεσα εμπλεκόμενους και ιδιαιτέρως στους μαθητές, που δυστυχώς στην πιο τρυφερή τους ηλικία, γίνονται και τα πιο μεγάλα «θύματα» των συχνών αλλαγών και των «μεταρρυθμίσεων». Στις φετινές Πανελλήνιες εξετάσεις π.χ. προβλέπονται δύο σημαντικότερες αλλαγές για όσους συμμετέχουν στις Πανελλήνιες α) Η θέσπιση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (EBE) που έχει ως στόχο να λειτουργήσει ως «κόφτης» στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση υποψηφίων με πολύ χαμηλές βαθμολογίες και β) το παράλληλο μηχανογραφικό που σκοπεύει να αποτελέσει μία δεύτερη ευκαιρία, για όσους βρέθηκαν εκτός ελληνικών αμφιθεάτρων.
Όσοι ασκούν δριμύτατη κριτική στο σύστημα των Πανελληνίων εξετάσεων εστιάζουν στα εξής τρωτά του : α) Απαξιώνει κάθε αυτό το ίδιο το Λύκειο: Γιατί αντί να προσφέρει τα εφόδια που πρέπει στους μαθητές, έχει γίνει μόνο ένα προστάδιο προετοιμασίας για τις Πανελλήνιες και μόνο. Τα παιδιά δίνουν βαρύτητα μόνο στα μαθήματα που θα εξεταστούν στις πανελλήνιες εξετάσεις και απαξιώνουν εντελώς τα μαθήματα που δεν αφορούν αυτές. β) Ενισχύεται περισσότερο η παραπαιδεία παρά η παιδεία : Άμεση συνέπεια του προηγουμένου είναι η απασχόληση των μαθητών με τα φροντιστήρια ή των ιδιωτών καθηγητών στο σπίτι, παρά σε αυτά που παραδίνονται στο σχολείο. Ιδιαίτερα στους τελευταίους μήνες προ των εξετάσεων έχουμε το φαινόμενο να μην προσέρχονται καν στις τάξεις, αλλά πηγαίνουν οι μαθητές μόνο στα φροντιστήρια και κρατάνε απουσίες για να διαβάζουν μόνοι τους στο σπίτι! Ένας παράγοντας παράπλευρος είναι η οικονομική αιμορραγία των γονέων για να τα προσφέρουν αυτές «τις ευκαιρίες» στα παιδιά τους. γ) Η ενίσχυση της παπαγαλίας παρά της κριτικής σκέψης : Βασική παρενέργεια είναι η αυτολεξεί απομνημόνευση ολόκληρων κεφαλαίων από τα βιβλία, χωρίς όμως τα παιδιά να έχουν την δυνατότητα αληθινής κριτικής σκέψης και να μπορεί να κάνει συνδυασμούς στις απαντήσεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να ξέρουν πολλά, χωρίς όμως να τα γνωρίζουν στο βάθος, αλλά μόνο στο γράμμα και την επιφάνεια. και δ) Τα παιδιά είτε επιτύχουν είτε αποτύχουν, βγαίνουν εξαντλημένα και «καμένα» από την διαδικασία. Παρατηρείται συχνά το φαινόμενο τα παιδιά που εισέρχονται στα Πανεπιστήμια μετά από τις Πανελλήνιες εξετάσεις, να μην έχουν πλέον τις δυνάμεις ή τα ψυχικά αποθέματα για να παρακολουθήσουν τα πρώτα εξάμηνα των σπουδών τους. Δεν θέλουν στην κυριολεξία να αγγίξουν και να βλέπουν βιβλίο. Επίσης το βάρος της αποτυχίας για τα παιδιά, τα βαραίνει τόσο από το σύστημα όσο και από τους γονείς τους. Όποιος απέτυχε στις Πανελλήνιες εξετάσεις δεν σημαίνει ότι απέτυχε και στη ζωή και το αντίστροφο, όποιος πέτυχε δεν σημαίνει ότι είναι και ουσιαστικά πετυχημένος και ευτυχισμένος σε αυτή τη ζωή. Θέλει διάκριση και προσοχή και κυρίως υπομονή και στήριξη στα παιδιά και όχι πίεση που τα τραυματίζει και τα οδηγεί στην απελπισία, την εξουθένωση και ακόμη χειρότερα στην αυτοκτονία! Αντικειμενικά τα παραπάνω επιχειρήματα έχουν βάση και οποιαδήποτε βελτίωση και μεταρρύθμιση στο μέλλον, κατά την ταπεινή μας γνώμη οφείλει να τα λάβει σοβαρά υπόψη και να τα θεραπεύει όσο το δυνατόν.
Πάντως όσα παιδιά προσπαθούν και προετοιμάζονται συστηματικά για τις πανελλήνιες εξετάσεις, ως μαθητές θέλουν να καταβάλλουν πολύ κόπο, προγραμματισμό στο διάβασμα και συστηματική προσπάθεια. Όμως και σαν παιδιά που ανήκουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία και είναι πιστά και σέβονται το Θεό, ξέρουν καλά ότι δεν αρκεί μόνο η δική τους προσπάθεια και δεν μπορούν να στηριχθούν και μόνο στις δικές τους δυνάμεις. Οφείλουν τα χριστιανικά παιδιά να ζητήσουν τον φωτισμό και τη χάρη Του Θεού σε αυτή την κρίσιμή τους μάχη στις Πανελλήνιες εξετάσεις. Προσοχή! Δεν εννοούμε σε καμία περίπτωση να περάσουν μόνο οι πιστοί Χριστιανοί μαθητές και μάλιστα οι αδιάβαστοι και να αποτύχουν οι διαβασμένοι αλλά μη Χριστιανοί ή οι άθεοι! Αλλά λέμε αυτό που ξέρουμε καλά όσοι «μυρίζουν λίγο λιβάνι» στη ζωή τους, πως οφείλουμε στο ακέραιο να κάνουμε τα ανθρώπινα, αλλά πάντα με την προοπτική της θείας επέμβασης και χάρης Του Θεού. Ο Θεός φωτίζει, αλλά και ανταμείβει αυτούς που κοπιάζουν και όσοι κοπιάζουν έλκουν τη χάρη Του Θεού και ξέρουν ότι δεν είναι οι δικές τους ικανότητες αυτό που κατάφεραν αλλά δωρεά και ευλογία του ίδιου Του Θεού.
Κλείνοντας το άρθρο μας αγαπητοί Αναγνώστες, ιδιαίτερα εσείς που έχετε φέτος στην οικογένεια υποψηφίους μαθητές στις Πανελλήνιες εξετάσεις, σίγουρα αποτελεί, όπως λέμε και στο τίτλο του άρθρου μας, ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για το μέλλον των παιδιών μας. Είναι όμως μια «μάχη», όχι όλος ο «πόλεμος». Είναι μια δυσκολία, αλλά δεν αποτελεί τον καθορισμό όλη μας της πορείας, αφού αν διαθέτουμε προσαρμοστικότητα και ευελιξία, θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις της ζωής, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος, θετικού ή αρνητικού στις Πανελλήνιες. Οφείλουμε ως χώρα να παρέχουμε παιδεία και όχι σκέτη εκπαίδευση στα παιδιά μας, γιατί είναι αυτά που θα μας διαδεχθούν και θα παραλάβουν τα ηνία από εμάς. Βλέπουμε χώρες όπως π.χ. η Νορβηγία που έχουν πολύ λιγότερα μαθήματα και ύλη στα παιδιά τους και χωρίς εξετάσεις. Όμως το σύστημά τους θεωρείται πολύ ανώτερο και επιτυχημένο από το δικό μας. Έχουμε και το μοντέλο της Αμερικής όπου τα πανεπιστήμια διαλέγουν τους φοιτητές τους με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, γιατί δεν κάνουν όλοι για όλα, αλλά μπορούν να αποδώσουν εκεί που πραγματικά οι μαθητές έχουν έφεση και ιδιαίτερα αυτό που αναφέρουμε ως δημιουργικότητα που δεν μπορεί να αξιολογηθεί με το παρόν σύστημα των Πανελληνίων. Οφείλουμε να τους μιμηθούμε και να το προσαρμόσουμε στο δικό μας σύστημα, ώστε να κάνουμε τις πανελλήνιες μια ευχάριστη και όχι τραυματική εμπειρία για όλους, μαθητές, καθηγητές, αξιολογητές, γονείς και υπουργείο παιδείας. Οφείλουμε όλοι να συνεργαζόμαστε και όχι να ανταγωνιζόμαστε μεταξύ μας για το κοινό καλό, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες και όχι να τις αποδίδουμε και να τις ζητάμε στους άλλους, πράγματα που έπρεπε να τα είχαμε κάνει και προβλέψει εμείς. Καλές εξετάσεις και αποτελέσματα ευχόμαστε σε όλα τα παιδιά στις Πανελλήνιες και ένα καλύτερο και πιο δίκαιο σύστημα για μια πιο ευρεία παιδεία ελπίζουμε στο μέλλον! Αμήν!
