H Κυρά Παναγιά ή Πελαγονήσι είναι το μεγαλύτερο από τα ερημονήσια των Βορείων Σποράδων. Βρίσκεται βορειοανατολικά της Αλοννήσου σε μικρή απόσταση από αυτή. Η έκταση του νησιού είναι 25 τ.χλμ.. Ο πληθυσμός του νησιού σύμφωνα με την απογραφή του 2001 είναι 10 κάτοικοι. Το νησί είναι ιδιοκτησία της μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους. Υπάρχει και στο νησί μοναστήρι στο οποίο οφείλει και το όνομά του. Διαμένει συνήθως ένας μοναχός. Το νησί βρίσκεται στο θαλάσσιο πάρκο Αλοννήσου και είναι ένα από τα καταφύγια της μεσογειακής φώκιας. Το υψηλότερο σημείο του νησιού είναι 299μ.
Το νησί της
Κυρά Παναγιάς αγόρασε το 993μ.χ. ο Άγιος Αθανάσιος, από Βυζαντινούς άρχοντες
της Κωνσταντινούπολης και το χρησιμοποίησε ως μετόχι της Ιεράς Μονής Μεγίστης
Λαύρας, του Αγίου Όρους. Εδώ, τον 16ο αιώνα, ιδρύθηκε, η μεταβυζαντινή Ιερά
Μονή του Γενεσίου της Θεοτόκου η οποία και λειτουργεί μέχρι σήμερα. Στον
προαύλιο χώρο της Μονής σώζονται παλαιοχριστιανικά λείψανα του 6ου-7ου π.χ.
αιώνα. Στους ίδιους χώρους θα βρούμε τα μηχανήματα του παλιού ελαιοτριβείου που
λειτουργούσαν οι μοναχοί. Ερείπια της παλαιότερης Μονής βρίσκονται σε ύψωμα
στην περιοχή του Αγίου Πέτρου.
Κάθε χρόνο, στο Μοναστήρι, γίνεται μεγάλη
γιορτή προς τιμή της Παναγίας το Σεπτέμβριο. Στην γιορτή έρχονται κυρίως
κάτοικοι από την Αλόννησο και την Σκόπελο. Τότε είναι και η μόνη φορά που
επιτρέπεται η διανυκτέρευση μη μοναχών στους κοιτώνες της Μονής. Οι
τελετουργίες ακολουθούν το αγιορείτικο τυπικό.
