Με αφορμή τα 200 χρόνια από τον μαρτυρικό θάνατο του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’ και κατόπιν των προτάσεων των Μητροπολιτών Πατρών, Λευκάδος και Χίου, η ΔΙΣ αποφάσισενα αναγραφούν στα Αγιολογικά Δελτία και οι λοιποί επτά Αρχιερείς που απαγχονίστηκαν.
Πενήντα δύο νέους Αγίους ανακήρυξε την περασμένη εβδομάδα η Εκκλησία της Ελλάδος, ύστερα από ενδελεχή μελέτη των φακέλων που είχαν καταθέσει Αρχιερείς μέσω της Συνοδικής Επιτροπής Νομοκανονικών και Δογματικών Ζητημάτων.
Συγκεκριμένα, την περασμένη Πέμπτη η Διαρκής Ιερά Σύνοδος έκανε γνωστό ότι με αφορμή τα 200 χρόνια από τον μαρτυρικό απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’ -την 10η Απριλίου 1821-, με εισήγηση της Συνοδικής Επιτροπής και κατόπιν προτάσεων των Μητροπολιτών Πατρών κ. Χρυσοστόμου, Λευκάδος και Ιθάκης κ. Θεοφίλου και Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκου, αποφάσισε την αναγραφή στις Αγιολογικές Δέλτους της Εκκλησίας και των επτά λοιπών Αρχιερέων Αγχιάλου Eυγενίου, Θεσσαλονίκης Ιωσήφ, Δέρκων Γρηγορίου, Εφέσου Διονυσίου, Αδριανουπόλεως Δωροθέου, Νικομηδείας Αθανασίου και Τυρνόβου Ιωαννικίου, οι οποίοι φυλακίστηκαν μαζί με τον Πατριάρχη την ίδια ημέρα και στη συνέχεια απαγχονίστηκαν δίνοντας έτσι την μαρτυρία και την ομολογία της πίστεως.
Ο ΕΦΕΣΟΥ
Στις 10 Απριλίου συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από τον απαγχονισμό του μητροπολίτου Εφέσου (πρώην Λαρίσης) Διονυσίου Καλλιάρχου από τους Οθωμανούς. Ο Διονύσιος Καλλιάρχης προερχόταν από ευκατάστατη και γνωστή οικογένεια της Κωνσταντινούπολης. Είναι άγνωστο το πότε γεννήθηκε, αλλά από διάφορες πηγές δείχνουν στα μέσα του 18ου αι.. Απέκτησε εξαιρετική εκπαίδευση, ενώ ο θείος του διετέλεσε μητροπολίτης Λαρίσης ως Μελέτιος Γ’ Καλλιάρχης (1769-1791).
Επίσης ο αδελφός του, Γρηγόριος Καλλιάρχης, είχε διοριστεί τοποτηρητής στη Μολδαβία από τον ηγεμόνα της, Κωνσταντίνο Υψηλάντη. Το 1791 εκλέχτηκε από τη Σύνοδο του Πατριαρχείου μητροπολίτης Λαρίσης. Από τις πρώτες του ενέργειες ήταν να χτίσει τον ναό του Αγ. Αχιλλείου που οι μουσουλμάνοι πυρπόλησαν το 1769 κατά τα Ορλωφικά. Όταν ο Διονύσιος ανέλαβε τα καθήκοντά του, με τη δαπάνη πολλών χρημάτων και χάρη στις διασυνδέσεις του στην Κωνσταντινούπολη, πέτυχε την έκδοση φιρμανίων με τα οποία μετριαζόταν ο φόρος και κυρώνονταν οι διαθήκες των άτεκνων χριστιανών.
Συγχρόνως με τον μητροπολιτικό ναό ο Διονύσιος ανήγειρε το 1794 και το ελληνικό σχολείο, το οποίο βρισκόταν μέσα στον περίβολο του ναού, όπου επίσης βρισκόταν και η μητροπολιτική κατοικία με το Επισκοπείο. Επιπλέον βοήθησε τη Σχολή του Τυρνάβου και ίδρυσε στη μητροπολιτική του περιφέρεια και πολλά άλλα σχολεία.
Τον Σεπτέμβριο του 1803, ο Διονύσιος εκλέχθηκε μητροπολίτης Εφέσου. Και εκεί επανέλαβε το έργο που είχε επιτελέσει και στη Λάρισα. Έχτισε εκκλησίες, ανέδειξε τα σχολεία της περιοχής του και υποστήριξε το Φιλολογικό Γυμνάσιο Σμύρνης. Κατά τον Φιλήμονα ο Διονύσιος Καλλιάρχης και ενώ ήταν επίσκοπος Εφέσου, έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας όταν έγινε γνωστό με επιστολή που έφτασε στην Κωνσταντινούπολη ότι την ηγεσία της εταιρείας είχε αναλάβει ο Αλέξ. Υψηλάντης.
Στις 23 Φεβρουαρίου 1821, όταν εκδηλώθηκε η Ελληνική Επανάσταση στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας ήταν συνοδικός επίσκοπος στην Κωνσταντινούπολη και κατηγορήθηκε από τους Οθωμανούς ως υποκινητής της Επανάστασης των Ελλήνων. Ο Σπυρίδων Τρικούπης υποστηρίζει ότι στις 9 Μαρτίου ο Πατριάρχης διατάχθηκε να στείλει στην Υψηλή Πύλη ορισμένους αρχιερείς, χωρίς όμως να αναφέρεται η αιτία για τη διαταγή αυτή.
Ανάμεσά τους ήταν και ο Διονύσιος Καλλιάρχης, ο οποίος ήταν και ο πρώτος από όλους που φυλακίστηκαν στις 10 Μαρτίου. Συγχρόνως οι τουρκικές αρχές συνέλαβαν και φυλάκισαν και τους επισκόπους Δέρκων Γρηγόριο, Αγχιάλου Ευγένιο, Νικομηδείας Αθανάσιο, Αδριανουπόλεως Δωρόθεο, Θεσσαλονίκης Ιωσήφ και Τυρνόβου Ιωαννίκιο.
Έναν μήνα αργότερα, στις 10 Απριλίου 1821, ανήμερα του Πάσχα, και ύστερα από τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’, απαγχονίστηκε και ο Διονύσιος μαζί με άλλους δύο ιεράρχες σε διάφορες περιοχές της Κωνσταντινούπολης. Ο Διονύσιος απαγχονίστηκε στην περιοχή της ψαραγοράς (balik pazari).
Τα σώματά τους παρέμειναν κρεμασμένα επί τρεις ημέρες, κατόπιν διαπομπεύθηκαν ατιμωτικά στους δρόμους της Πόλης από τους Οθωμανούς και στην συνέχεια ρίχτηκαν στη θάλασσα. Λίγες ημέρες μετά ανασύρθηκαν από ευσεβείς χριστιανούς και ενταφιάστηκαν. Στις 3 Ιουνίου 1821 έγιναν οι απαγχονισμοί και των υπολοίπων φυλακισμένων αρχιερέων σε διαφορετικά σημεία της Πόλης. Όλοι τους υπήρξαν από του πρώτους Εθνομάρτυρες του Γένους.
Αντίστοιχα, ο αοίδιμος και τρισμακάριος Ιεράρχης, άγιος Γρηγόριος Μητροπολίτης Δέρκων, γεννήθηκε στη Ζουμπάτα Αχαϊας το έτος 1750. Χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Λακεδαιμονίας ενώ στη συνέχεια κατέστη Μητροπολίτης της Βιδύνης της (Βουλγαρίας) και τέλος κατεστάθη Μητροπολίτης Δέρκων. Ήταν πολύ στενός συνεργάτης του Οικουμενικού Πατριάρχη, κατά τα χρόνια της Αρχιερατείας του και κυρίως του Αγίου Εθνοϊερομάρτυρος Γρηγορίου του Ε΄.
44 ΚΛΗΡΙΚΟΙ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟΙ ΠΟΥ ΜΑΡΤΥΡΗΣΑΝ ΣΤΗ ΣΦΑΓΗ ΤΗΣ ΧΙΟΥ
Με εισήγηση και πάλι της Συνοδικής Επιτροπής Νομοκανονικών και Δογματικών Ζητημάτων και κατόπιν προτάσεως του Μητροπολίτη Χίου αποφασίστηκε η αναγραφή -στις Αγιολογικές Δέλτους της Εκκλησίας- των 44 κληρικών και λαϊκών που μαρτύρησαν το 1822 κατά την σφαγή της Χίου. Ειδικότερα, η Ιερά Σύνοδος αποφάσισε να καταγράψει τους:
1. Ιερομάρτυρα Πλάτωνα
2. Μακάριον (τον Γαρρήν), Αρχιδιάκονον.
3. Χριστοφόρο (τον Ψωμά), Ιερέα.
4. Γεώργιο (τον Φραγκάκη), Ιερέα.
5. Κωνσταντίνο (τον Κούνουπα), Ιερέα.
6. Σταμάτιο (τον Χαρτουλάρη), Ιερέα.
7. Μιχαήλ (τον Τσουρή), Ιερέα.
8. Κωνσταντίνο (τον Πίτικα), Ιερομόναχο.
9. Λεόντιο (τον Μιχαλάκη), Ιερομόναχο.
10. Γρηγόριο (τον Μπουρού), Προηγούμενο Ι. Νέας Μονής.
11 Ιωάννη (τον Καλαμάρη), Ιερέα.
12. Ιωάννη (τον Σιδεράτο), Ιερέα.
13. Καπίτωνα, Καθηγούμενο Ι. Μονής Βρεττού.
14. Σεραπίωνα, Μοναχό Ι. Μονής Βρεττού.
15. Καρύωνα, Μοναχό Ι. Μονής Βρεττού.
16. Κύριλλο, Μοναχό Ι. Μονής Βρεττού.
18. Σέριδον, Μοναχό Ι. Μονής Βρεττού.
19. Σαμουήλ, Μοναχό Ι. Μονής Βρεττού.
20. Άνθιμο, Μοναχό Ι. Μονής Βρεττού.
21. Νίκωνα, Μοναχό Ι. Μονής Βρεττού.
22. Σεραπίωνα, Μοναχό Ι. Μονής Βρεττού.
23. Γερμανό, Μοναχό Ι. Μονής Βρεττού.
24. Ιωάννη (τον Κουφό), Ιερέα.
25. Θεοδόσιο (τον Λουφάκη), Ηγούμενο Ι. Μονής Αγ. Μηνά.
26. Άνθιμο τον Αργέντη, Ηγούμενον Ι. Μονής Μουνδών.
27. Θεόδωρο (τόν Ρουφάκη), Ιερέα.
28. Ιερόθεο (τον Αγγελούση), Μοναχό Ι. Μονής Μουνδών.
29. Ιωάννη (τον Καρμοίρη).
30. Ιωάννη (τον Θεοτοκά).
31. Γεώργιο (τον Χαύτα), Ιερέα.
32. Σωφρόνιο (τον Πάγκαλο), Προηγούμενο Ι. Νέας Μονής.
33. Θεοδόσιο (τον Κουμάκη), Ιερομόναχο.
34. Κλήμεντα (τον Βενέτο), Ιερομόναχο Ι. Νέας Μονής.
35. Ιάκωβο (τον Μαύρο), Ιερέα και Ιεροκήρυκα.
36. Κωνσταντίνο (τον Μαρινάκη), Ιερέα.
37. Ιωάννη (τον Κολόβη), Ιερέα.
38. Ιωάννη (τον Παλαβίδη), Διάκονο.
39. Γεώργιο (τον Παυλίδη), Διάκονο.
40. Γεώργιο (τον Ψυρικούλη), Διάκονο.
41. Κωνστάντιο (τον Μαυρογένη), Μοναχό Ι. Νέας Μονής.
42. Παρθένιο (τον Παντευγένου).
43. Δαυίδ, Μοναχό. Και
44. Νικηφόρο (τον Δασκαλάκη).
Η μνήμη των οποίων θα εορτάζεται κάθε χρόνο στον Μητροπολιτικό Ναό Χίου την Κυριακή του Παραλύτου.
Η αγιοκατάταξη του Αναστάσιου Γόρδιου, του σοφού Διδασκάλου που τον παρομοίαζαν με τον Αριστοτέλη!
Ομοίως με εισήγηση της ίδιας Συνοδικής Επιτροπής και πρόταση του Μητροπολίτη Καρπενησίου κ. Γεωργίου αποφασίστηκε η αγιοκατάταξη του φωτισμένου Διδασκάλου Αναστασίου Γορδίου (1654 – 7 Ιουνίου 1729), ο οποίος διακρίθηκε για την οσιακή βιοτή του, αλλά και την προσφορά του στην Εκκλησία, στο Γένος και στην Παιδεία.
Ο Μητροπολίτης Καρπενησίου κ. Γεώργιος αναφέρθηκε στην ιστορία του τόπου, για να γίνουν κατανοητά τα δεδομένα της εποχής, και τονίζει ότι την περίοδο εκείνη -κατά τον 17ο και 18ο αιώνα- υπήρχε μία αυτονομία στον ορεινό τόπο των Αγράφων με αποτέλεσμα η περιοχή να αναπτυχθεί πάρα πολύ και να γεμίσει μοναστήρια και τις λεγόμενες Σχολές του Γένους.
Ο Μητροπολίτης Καρπενησίου αναφέρει ότι ο άγιος Αναστάσιος γεννήθηκε στα Άγραφα και συγκεκριμένα στο χωριό Βραγγιανά, το 1654 και απορροφά τις διδασκαλίες του Αγίου Ευγενίου του Αιτωλού. «Το 1676 θα χειροτονηθεί διάκονος, αφού πρώτα έχει αφιερωθεί στον Κύριο ως μοναχός, και το 1680 ιερέας» σημειώνει ο Σεβασμιώτατος και συμπληρώνει: «Περνά από μεγάλα πνευματικά κέντρα της Ευρώπης. Σπούδασε, επίσης, στην Αλεξάνδρεια και στην Ιταλία. Μίλαγε άπταιστα αγγλικά και γαλλικά, ενώ γνώριζε πάρα πολύ καλά την αρχαία ελληνική. Δίδαξε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και παρόλο που του προτάθηκαν πολλές θέσεις, όπως σε σχολές στη Μολδοβλαχία, αυτός προτιμά να καταλήξει στην πατρίδα του, στην σχολή των Βραγγιανών, στη Γούβα της Αγίας Παρασκευής, όπως λέγεται, και να μείνει εκεί ως μοναχός, ως καθηγητής της Σχολής, αλλά και ως γιατρός, αφού είχε σπουδάσει και Ιατρική. Μάλιστα, στα χωριά είχε μείνει η φήμη του γιατρού που θεράπευε πολλές ασθένειες».
ΣΤΗΡΙΓΜΑ ΟΛΩΝ
Μερικά από τα έργα του εκδόθηκαν στο εξωτερικό, ενώ άλλα έμειναν αντιγραμμένα σε κώδικες μοναστηριών ή βιβλιοθηκών. Το κύρος του ως σοφού και λογίου απλώθηκε σ’ όλη την Οθωμανική επικράτεια.
Ορισμένοι μάλιστα τον παρομοίαζαν και τον σύγκριναν ακόμα και με τον Αριστοτέλη. Αγωνίστηκε, μάλιστα, να μεταπείσει τους μορφωμένους Έλληνες που είχαν μεταναστεύσει στο εξωτερικό να επιστρέψουν στην χώρα μας, για να μην αφήσουν στο σκοτάδι τη γενιά μας.
Ταυτόχρονα, με την πολυποίκιλη δραστηριότητά του βοηθούσε πολύτεκνους, στήριζε οικονομικά χήρες μητέρες και αναλάμβανε τη φροντίδα των ορφανών. «Το 1729, αρχές Ιουνίου θα εγκαταλείψει τα επίγεια για τα Ουρανία.
Λέγεται, ότι όλη η περιοχή για περίπου 40 μέρες πενθούσε. Ήταν για όλους ο πατέρας, ο δάσκαλος και ο γιατρός τους. Ήταν τόσο αγαπητός που έκλαψαν πραγματικά όλοι για την απώλεια αυτή» τονίζει ο Μητροπολίτης Καρπενησίου. Θάφτηκε στον τόπο που υπηρέτησε και αγάπησε από μικρό παιδί, στα Βραγγιανά, δίπλα στον τάφο του διδασκάλου του Αγίου Ευγένιου του Αιτωλού. Εκεί φυλάσσεται σήμερα και η θαυματουργική, κατά λαϊκή ετυμηγορία, κάρα του.
ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΘΑΥΜΑΤΑ ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΑΓΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ
Ο Μητροπολίτης Καρπενησίου κάνει γνωστό ότι από την πρώτη μέρα που ανέλαβε τα καθήκοντά του η τοπική κοινωνία του κατέθεσε το αίτημα αγιοκατάταξης του Αναστάσιου Γορδίου. Ο ίδιος, ωστόσο, αρχικά ήταν επιφυλακτικός, μήπως υπήρχαν λόγοι τοπικιστικοί, αλλά είχε ζητήσει να περισυλλεχθούν τα στοιχεία, ώστε να μελετηθούν και να κατατεθεί ο φάκελος. «Υπάρχουν πραγματικά εκατοντάδες επώνυμες αναφορές για θαύματα του αγίου.
Και πολλά από αυτά είναι πρόσφατα. Άνθρωποι, στις μέρες μας, κάνουν λόγο ότι τον έχουν δει να λειτουργεί μέσα στο ναό, όπου φυλάσσεται η τίμια κάρα του, ενώ πάρα πολλές είναι οι μαρτυρίες ότι ασθενείς έγιναν καλά με την βοήθεια του αγίου. Ο φάκελος ολοκληρώθηκε και κατατέθηκε στην Σύνοδο τον Μάρτιο, αλλά η τοπική κοινωνία τον τιμούσε εδώ και χρόνια. Η Κάρα του ευωδιάζει. Άλλωστε, όποιος την προσκυνά στο ναό το αντιλαμβάνεται. Υπάρχουν ήδη αρκετές εικόνες του και εδώ, αλλά και στο άγιο Όρος, επειδή για χιλιάδες πιστούς σε όλο τον κόσμο ήταν ήδη Άγιος».
Ο κ. Γεώργιος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι πέρυσι κάποιος ασθενής που βρισκόταν στο νοσοκομείο σε πολύ κρίσιμη κατάσταση και οι γιατροί δεν του έδιναν καμία ελπίδα ζήτησε να προσκυνήσει την Κάρα του αγίου.
Ο ιερέας του χωριού την μετέφερε στο θεραπευτήριο και τότε το θαύμα έγινε. Πολύ σύντομα ο ασθενής έγινε απολύτως καλά. Παράλληλα, γνωστοποιεί ότι επώνυμο ζευγάρι ύστερα από χρόνια ατεκνίας παρακάλεσε τον άγιο να τους χαρίσει ένα παιδί. Και πάλι ο άγιος έκανε την εμφάνισή του και η επιθυμία τους έγινε πραγματικότητα.
«Όλα αυτά τα θαύματα δείχνουν την αλήθεια και την αγιότητα του ανθρώπου», επισημαίνει ο Ιεράρχης και υπογραμμίζει ότι υπάρχει η πρόθεση να χτιστεί ένας ναός στην περιοχή που θα τιμάται στη μνήμη του αγίου, ενώ ολοκληρώνοντας τον λόγο του παρακαλεί τον άγιο να είναι προστάτης όλων και να μας καθοδηγεί σε αυτά τα δύσκολα χρόνια που ζούμε.
Απόστολος Σπύρου