Με την «Ελένη» του Γιάννη Ρίτσου σε θεατρικό μονόπρακτο με την Βερονίκη Αργέντζη στον ομώνυμο ρόλο και σκηνοθεσία του Δήμου Αβδελιώτη συνεχίστηκαν οι προγραμματισμένες εκδηλώσεις της Ναυτικής Ναυπλιάδας το βράδυ της Κυριακής 28 Αυγούστου στην Ιστορική πλατεία του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο.
«Η Ελένη» του Γιάννη Ρίτσου, γραμμένη το 1970, είναι από αυτά τα «πολύ μεταφυσικότερα» ποιήματά του και από τα πιο απελπισμένα. Ταυτόχρονα όμως είναι ίσως και από τα πιο περήφανα. Με το οριστικό άρθρο που προτάσσει στο όνομα –παραμερίζοντας την παράδοση από τον Γκαίτε έως τον Παλαμά και από τον Πιερ Ζαν Ζουβ έως τον Σεφέρη, που την θέλει απλώς «Ελένη»-, ο Ρίτσος εκδηλώνει μια ακραία αυτοπεποίθηση. Αυτοπεποίθηση που μάλλον πάει μαζί με την ακραία απελπισία.
1970: λίγο μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ και την εισβολή των Σοβιετικών στην Τσεχοσλοβακία. Ο ποιητής βρίσκεται σε «κατ’ οίκον περιορισμό» στο Καρλόβασι της Σάμου, ενώ ταυτόχρονα, βαριά άρρωστος, θεωρεί ότι όπου να ’ναι η ζωή του φτάνει στο τέλος της. «Η Ελένη», αυτή η «ραψωδία της ματαιότητας» -19 σελίδες, 600 περίπου στίχοι-, ίσως γράφεται ως έσχατη κατάθεση. Τελειώνει άλλωστε με θάνατο.
Η «Ελένη», ένας από τους πιο συγκλονιστικούς γυναικείους μονολόγους, έκανε πρεμιέρα τον Μάρτιο του 2017 στο θέατρο Αυλαία της Θεσσαλονίκης και από τότε συνεχίζει το πολύ επιτυχημένο, ονειρικό ταξίδι της σ’ επιλεγμένες στάσεις τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.
Ο Γιάννης Ρίτσος, γράφοντας την «Ελένη», καταθέτει ένα επίκαιρο ποιητικό έργο εθνικής αυτογνωσίας, αναζητώντας την ελευθερία και τη λύτρωση απ’ τα δεσμά μιας κατεστημένης σκέψης, ριζωμένης βαθιά στο παρελθόν, που δεν μας επιτρέπει να δούμε και να ζούμε το ιερό «τώρα».
Μέσα από έναν γκρεμοτσακισμένο, γερασμένο κόσμο κωμικοτραγικών εικόνων και ματαιωμένων ονείρων, στον απόηχο ενός ολέθριου εμφύλιου, αναδύεται το φάσμα της «Ελένης», ολοζώντανο, για να μας αποκαλύψει η ίδια μέσα από ένα νοητό καθρέπτη που βλέπουμε εμάς τους ίδιους, όλες τις αντιφατικές ανθρώπινες συμπεριφορές και πράξεις, που επέλεξαν οι Άνθρωποι διαχρονικά για να την κερδίσουν είτε σαν σύμβολο της ελευθερίας, είτε σαν σύμβολο της αιώνιας θεϊκής ομορφιάς.
Ο Ρίτσος με την ιδιοφυή αυτή ελεγεία επιλέγει να μιλήσει ποιητικά, αλλά και ρεαλιστικά, για μια ριζική αλλαγή πορείας του ανθρώπου και την αναζήτηση μιας νέας συνειδητής ταυτότητας, που αναγνωρίζει τη ζωή και την ύπαρξη σαν ένα ανεπανάληπτο θαύμα.
