Ο Όσιος Ξενοφών έζησε κατά τα τέλη του 10ου αιώνος μ.Χ. και σκήτεψε στο Άγιον Όρος. Καταγόταν από περιφανή και πλούσια οικογένεια και είχε σπουδαία μόρφωση. Υπήρξε σύγχρονος του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου, του δομήτορος της Μεγίστης Λαύρας, στο δε βίο του μαρτυρείται ότι ο Όσιος Αθανάσιος θεράπευσε τον αδελφό του Οσίου Ξενοφώντος, Θεόδωρο, ο οποίος έπασχε από την ανίατη νόσο του καρκίνου.
Όταν ήλθε ο Όσιος Ξενοφών στον χώρο όπου σήμερα υπάρχει η επ' ονόματί του φερομένη μονή, βρήκε κατά την παράδοση μικρό ναΐσκο του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου του Μυροβλύτου και τη θαυματουργή εικόνα του Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου. Η εικόνα αυτή βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη κατά την περίοδο της εικονομαχίας, όταν οι άγιες εικόνες κατακαίγονταν από τους ασεβείς και αιρετικούς. Τότε η Αγία αυτή εικόνα, μαζί με άλλες, ρίχθηκε στη φωτιά. Αλλά, ω του θαύματος!, η φωτιά σβήστηκε και η εικόνα βρέθηκε σώα και αβλαβής προς καταισχύνην των ασεβών. Τότε ένας από αυτούς, ο θρασύτερος και τολμηρότερος από όλους, αφού έλαβε μάχαιρα χτύπησε την μορφή του Αγίου στον πώγωνα και αμέσως το αίμα που έτρεξε από την πληγή παρέστησε τον Άγιο ζωντανό και θαυμαστό, να ελέγχει δε τρανώς την πλάνη των αιρετικών. Αυτό δε, φαίνεται μέχρι σήμερα.
Μετά από ότι συνέβη, οι ασεβείς εκείνοι άνθρωποι τράπηκαν σε φυγή. Ένας δε ευσεβής και φιλόθεος Χριστιανός πήρε την εικόνα με φόβο και ευλάβεια και την έφερε στην παραλία. Εκεί, αφού προσευχήθηκε θερμά στον Πανάγαθο Θεό, για να διασώσει την εικόνα, την έριξε στη θάλασσα. Έτσι η εικόνα του Αγίου Γεωργίου έφθασε στη μονή Ξενοφώντος, για να καταστεί στήριγμα και παρηγοριά των μοναστών, οροθέτης και φύλακας του ευλογημένου εκείνου τόπου.
Όταν ο Όσιος Ξενοφών είδε την αγία εικόνα και έμαθε περί της παραδόξου επελεύσεως αυτής διά της θαλάσσης, ανήγειρε με δικά του έξοδα και πολύ κόπο νέα μεγαλοπρεπέστατη μονή, την οποία αφιέρωσε στον Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο τον Τροπαιοφόρο και κατέστησε αυτήν αρετής φροντιστήριο, ασκήσεως γυμναστήριο, υπακοής και ταπεινοφροσύνης θείο ενδιαίτημα, σωφροσύνης κατοικητήριο, μάλιστα δε ελεημοσύνης και αγάπης οίκο.
Ο Όσιος διά της διακρίσεως και της πλήρους αγάπης καρδίας αυτού, είλκυε πάνω του τη Χάρη του Παναγίου Πνεύματος. Γι' αυτό τον βλέπουμε να έρχεται ειρηνοποιός στις διενέξεις και στις προστριβές μεταξύ ορισμένων μονών του Άθω, που συνέβησαν κατά τις αρχές του 11ου αιώνα μ.Χ., με αφορμή εδαφικές διαφορές και καταπατήσεις, στις οποίες έδινε τη λύση επιτυγχάνοντας την εφαρμογή του δικαίου και την τακτοποίηση όλων των ενδιαφερομένων πλευρών. Βρίσκουμε δε και τις περίφημες «ασφάλειες» αυτού, δηλαδή τα συμβόλαια ή συμφωνητικά, στα οποία και σκιαγραφείται γλαφυρά το σοφότατο του νου του, το πραότατο της καρδιάς του, το ειρηνοποιό της διαθέσεώς του, το δικαιότατο της γνώμης του, η πλούσια και βαθύτατη μόρφωση και καλλιέργειά του. Και από όλους τους πατέρες απεκλήθη «ο δίκαιος».
Ο Όσιος Ξενοφών, περί το τέλος του βίου του, παραιτήθηκε από την ηγουμενία υπέρ του αδελφού του Θεοδώρου και εφησύχαζε αναμένοντας ειρηνικά την ώρα της εκδημίας του προς τον Κύριο. ο Κύριος τον ανέπαυσε με ειρήνη μεταξύ των ετών 1018 - 1035 μ.Χ.
