Η Αγία Αικατερίνη η και Μεγαλομάρτυς ονομαζομένη υπήρξε ξεχωριστή μορφή για την Ορθοδοξία και πρόσφερε πάρα πολλά για την αγάπη της εις τον Χριστό. Υπέμεινε πολλά μαρτύρια και το τίμιο αίμα της πότισε το δένδρο της Πίστεως.
Η Αγία ήταν κόρη πολύ όμορφη, πλούσιας οικογενείας, κόρη του αριστοκράτη Κώνστα και απέκτησε πάρα πολλές γνώσεις κοσμικές. Σπούδασε ελληνική, ρωμαϊκή και λατινική φιλολογία και φιλοσοφία. Γνώριζε τα έργα του Oμήρου, του Λατίνου ποιητή Bιργίλιου, του Aσκληπιού, των Iπποκράτη και Γαληνού των ιατρών, του Aριστοτέλη και του Πλάτωνα, του Φιλιστίωνα και του Eυσέβιου των φιλοσόφων, του Iαννή και Iαμβρή των μεγάλων μάγων, του Διονυσίου και της Σιβύλλης και άλλων. Ήταν όμως και άρτια καταρτισμένη εις τα δόγματα της χριστιανικής πίστης. Επίσης σπούδασε φυσική, μαθηματικά και μιλούσε αρκετές ξένες γλώσσες της εποχής. Για την σπάνια ομορφιά της, την μόρφωσή της και τον χαρακτήρα της ήταν νύμφη περιζήτητη.
Από νεαρά ηλικία προσελκύστηκε από τον Χριστιανισμό και αφού τον μελέτησε, τον ασπάστηκε και βαπτίστηκε λαμβάνοντας το όνομα Αικατερίνα, αυτή δηλαδή που είναι πάντα καθαρή, αγνή (αιέν καθαρινά), από Δωροθέα. Εργάστηκε με ζήλο για την διάδοση του Χριστιανισμού και με την ρητορική της δεινότητα οδήγησε πολλές ψυχές εις την σωτηρία.
Επί Μαξεντίου εξαπολύθηκε μεγάλος διωγμός κατά των Χριστιανών, η Αικατερίνη δεν φοβήθηκε. Συνέχισε τον αγώνα υπέρ του Χριστιανισμού κηρύσσοντας ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο μόνος αληθινός Θεός. Ο έπαρχος της περιοχής πληροφορηθείς την δράση της Αγίας την κάλεσε για να την πείσει να σταματήσει την χριστιανική δράση και αφού δεν την έπεισε σκέφθηκε να προκαλέσει δημόσιο διάλογο. Να θέσει την Αικατερίνη απέναντι από τους σοφούς της εποχής και εις τον διάλογο αυτό να εμφανιστεί η Αγία ως ηττημένη Έτσι πίστευε ο αφελής. Η Αικατερίνη με μεγάλη χαρά δέκτηκε την πρόταση του επάρχου να έλθει εις δημόσια αντιπαράθεση με πενήντα (κατ’ άλλους 150) σοφούς.
Πριν αρχίσει ο διάλογος άγγελος Κυρίου παρουσιάστηκε εις την Αικατερίνη λέγοντας ¨Μη φοβάσαι, ο Κύριος θα προσθέσει σοφία εις την σοφία σου. Θα νικήσεις. Πολλοί θα πιστεύσουν εις τον Κύριο¨ Έχει ενδιαφέρον ο διάλογος της Αγίας και των σοφών. Ας μεταφερθούμε νοερά εις τον πλήρες κόσμου χώρο του διαλόγου.
Φιλόσοφος: Συ είσαι εκείνη, που βλασφημεί τους θεούς μας τόσο αναίσχυντα;
Αγία: Εγώ είμαι. Δεν βλασφημώ όμως αναίσχυντα, όπως είπες, αλλά ήπια και με φιλαλήθεια μιλώ για τους ψεύτικους θεούς σας.
Σοφός: Ενώ οι μεγάλοι ποιητές τους ονομάζουν υψηλούς, συ, που γνώρισες την σοφία τους, τολμάς να μιλάς με τόση θρασύτητα;;
Αγία: Την φοβία μου την έχω δώρο από τον Θεό, που είναι η Σοφία και η Ζωή. Εκείνος, που σέβεται και τηρεί τις θείες εντολές είναι πράγματι φιλόσοφος. Τα έργα των θεών σας και οι διηγήσεις γι' αυτούς είναι γεμάτες απάτη. Πες μου ποιος από τους μεγάλους ποιητές τους ονόμασε θεούς!...
Σοφός: Πρώτος ο Όμηρος και ο Ορφέας και όλοι οι άλλοι. Μην απατάσαι, λοιπόν, συ η σοφή να προσκυνάς τον Εσταυρωμένο, που κανένας ποιητής δεν τον ονόμασε Θεό.
Αγία: Μα ο ίδιος ο Όμηρος λέγει για τον Δία, ότι είναι απατεώνας, πανούργος και ψεύτης και ότι ήθελαν να τον δέσουν η Ήρα, ο Ποσειδών κι η Αθηνά, αν δεν πρόφθανε να κρυφθεί. Και οι άλλοι αναφέρουν τέτοια υβριστικά για τους Θεούς. Είπες, ότι τον Εσταυρωμένο δεν τον αναφέρει κανένας παλαιός σοφός, και γι' αυτό να μην ασχολούμεθα μ' αυτόν, που είναι ο αληθινός Θεός. Δημιουργός πάσης κτίσεως και όλου του ανθρώπινου γένους. Θυμήσου τι λέγει για τη σάρκωσή του και τη σωτήρια Σταύρωσή Του η Σίβυλλα και ο Απόλλων. Αυτός ο Θεός έγινε άνθρωπος, περπάτησε στη γη, δίδαξε, θαυματούργησε. Έπειτα καταδέχτηκε και τον θάνατον για να λύση την πρώτη καταδίκη και να ανοίξει τις πύλες του Παραδείσου. Μετά το μαρτύριό Του πέθανε και αναστήθηκε. Όταν ανέβηκε στους Ουρανούς έστειλε στον κόσμο τους Μαθητές φωτισμένους απ' το Άγιο Πνεύμα, για να λυτρώσουν τις ψυχές από την πλάνη της απιστίας. Αυτά πρέπει και συ να τα πιστέψεις και να γνωρίσεις τον αληθινό Θεό και να γίνεις δούλος Του, αν θέλεις το συμφέρον σου. Ο ίδιος ο Χριστός λέγει καλώντας όλους: «Δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, καγώ αναπαύσω υμάς».
Ο πρωτοκορυφαίος των φιλοσόφων αδυνατεί να απαντήσει εις την Αγία, αποδέχεται την ήττα του, γεγονός που πανικοβάλλει τον άρχοντα, και διατάζει τους υπόλοιπους φιλοσόφους να συνεχίσουν τον διάλογο. Αυτοί αρνούνται να συνεχίσουν την προσπάθεια και ο άρχοντας διατάζει να τους κάψουν ζωντανούς εις το κέντρο τα πόλεως. Αυτοί πέφτουν εις τα πόδια της Αγίας και παρακαλούν τον Θεό να τους συγχωρήσει για όσα έκαναν από άγνοια ως τώρα. Ζητούν να βαπτιστούν και να λάβουν την χάρη του Αγίου Πνεύματος. Η Αγία τους απαντά: «Είσαστε καλότυχοι που αφήσατε το σκοτάδι και ήλθατε εις το φως της αλήθειας. Η φωτιά που σας απειλεί ο ασεβής βασιλιάς θα γίνει Βάπτισμα που θα σας καθαρίσει από κάθε ακαθαρσία της ψυχής και του σώματος». Τους ευλόγησε και οδηγήθηκαν εις το μαρτύριο. Αλλά βγήκαν σώοι και αβλαβείς από αυτήν.
Ο βασιλιάς, αφού διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε με επιχειρήματα να κερδίσει την μάχη με την Αγία, κατέφυγε εις τις κολακείες και πανουργίες. Της πρότεινε να προσκυνήσει τους μεγάλους Θεούς και ιδιαίτερα τον Ερμή που την προίκισε με το χάρισμα της φιλοσοφίας. Θα έδινε το μισό της εξουσίας και θα κατοικούσε εις το παλάτι.
-«Βγάλε το προσωπείο, βασιλιά, και μην υποκρίνεσαι», απάντησε η Αγία. «Εγώ είμαι χριστιανή και θα γίνω νύφη Χριστού, που τον έχω μοναδικό Νυμφίο και σύμβουλο, στολισμό της παρθενίας μου και ποθώ το μαρτύριο περισσότερο από κάθε βασιλικό ένδυμα και στεφάνι».
- «Μη μ' αναγκάσεις να βρίσω την αξία σου χωρίς να το θέλω», είπε πάλι ο βασιλιάς.
- «Κάνε ό,τι θέλεις, γιατί με την πρόσκαιρη αυτή ατιμία θα γίνεις αφορμή να δοξασθώ με δόξα αθάνατη και να πιστέψει πλήθος κόσμου στον Χριστό μου ακόμη και μέσα από το παλάτι σου».
Η αγέρωχη απάντηση εκνεύρισε τον βασιλιά ο οποίος διέταξε να κτυπήσουν την Αγία με νεύρα βοδιών. Ξυλοκόπησαν την Αγία μέχρι του σημείου να ξεσχιστεί το παρθενικό κορμί. Η Αγία δεχόταν με ανδρεία το μαρτύριο προσευχόμενοι εις τον Θεό να συγχωρήσει τους βασανιστές. Μετά δόθηκε η εντολή να οδηγηθεί εις τη φυλακή χωρίς νερό και τροφή μέχρι να αποφασιστεί ο τρόπος θανάτου της.
Η σύζυγος του βασιλιά Φαυστίνα ήθελε να γνωρίσει την Αγία. Μετά από ένα όνειρο με την βοήθεια του αξιωματούχου Πορφυρίωνα και με την συνοδεία 200 στρατιωτών οδηγείται η Φαυστίνα εις τον χώρο της φυλακής και συναντά την Αγία. Πέφτει με δάκρυα εις τα πόδια της Αγίας λέγουσα:
- «Είμαι πολύ ευτυχισμένη που σε γνώρισα. Τώρα αν στερηθώ την ζωή και την βασιλεία δεν θα στεναχωρηθώ. Είσαι ζηλευτή που προσκολλήθηκες σε τέτοιο Δεσπότη που χαρίζει τόσες δωρεές και χαρίσματα».
- Ακούει από το στόμα της Αικατερίνης:
- «Και εσύ είσαι ευτυχισμένη, γιατί βλέπω το στεφάνι που σου φορούν οι άγιοι Άγγελοι, θα το πάρεις μετά από τρείς ημέρες αφού περάσεις το μαρτύριο. Μη φοβάσαι τον άνδρα σου και τα βασανιστήρια. Έχε θάρρος. Εις τη καρδιά σου θα βρίσκεται ο Χριστός που θα σε δυναμώνει την ώρα του μαρτυρίου».
Ενώ οι δυο γυναίκες έλεγαν αυτά, ρώτησε ο Πορφυρίων την Αγία:
- «Τι χαρίζει ο Χριστός σ' όσους πιστεύουν; Θέλω κι εγώ να τον γνωρίσω και να γίνω οπαδός Του».
Η Μάρτυς του απαντά:
- «Δεν μπορεί η γλώσσα να διηγηθεί τα αγαθά, που ο Θεός ετοιμάζει για όσους Τον αγαπούν και τηρούν τις εντολές Του».
Ο Πορφυρίων, η Φαυστίνα και οι διακόσιοι στρατιώτες πίστεψαν εις τον Χριστιανισμό.
Ο βασιλιάς την επόμενη περίμενε να βρει την Αγία νεκρή. Δεν γνώριζε ότι ο Θεός την έτρεφε με τροφή που μετέφερε ένα περιστέρι και την στήριζε λέγοντάς την: «Μη δειλιάσεις κόρη. Εγώ είμαι δίπλα σου. Θα επιστρέψεις πολλούς εις την ορθή πίστη και θα αξιωθείς πολλών αφθάρτων τιμών». Διέταξε και έφεραν την Μάρτυρα μπροστά του και βλέποντάς την αναρωτήθηκε μήπως κάποιος υπηρέτης κρυφά πήγαινε και της έδινε τροφή. Η Αγία τον πληροφόρησε ότι την τροφοδοτούσε με τροφή ο Δεσπότης Χριστός που φροντίζει όλα τα πλάσματά Του. Ο βασιλιάς έκανε την τελευταία προσπάθεια να πείσει την Αικατερίνη να θυσιάσει εις τα είδωλα να μη χαθεί η ομορφιά της και να γίνει βασίλισσα. Η θαρραλέα απάντηση της Αγίας «Εγώ είμαι γη και πηλός και η ομορφιά μαραίνεται και ως άνθος και ως όνειρο χάνεται ή από αρρώστια ή από γηρατειά ή από θάνατο. Μη νοιάζεσαι για την ομορφιά μου». Διέταξε ο βασιλιάς και κατασκευάσανε 4 τροχούς, μηχανές δηλαδή που έφεραν ξυράφια και άλλα κοφτερά σίδερα και οι δυο να γυρίζουν από αριστερά και οι άλλοι δύο από δεξιά. Εις την μέση θα βάλουν την Αγία και γυρίζοντας οι τροχοί να ξεσχίζουν τις σάρκες της.
Πληροφορείται ο βασιλιάς από την σύζυγό του Φαυστίνα ότι άδικα τα βάζει με τον αληθινό Θεό. Θηρίο γίνεται ο βασιλιάς και διατάζει να κόψουν τους μαστούς της Φαυστίνας και εις την συνέχεια να την αποκεφαλίσουν. Παρουσιάζονται εις το κριτήριο ο Πορφυρίων και οι διακόσιοι στρατιώτες και δηλώνουν την πίστη τους εις τον Χριστό. Ο βασιλιάς διατάζει να αποκεφαλιστούν. Ήταν 24 Νοεμβρίου.
Την επομένη ημέρα, μετά την ύστατη αποτυχημένη προσπάθεια του βασιλιά να πείσει την Αγία δίνει διαταγή να αποκεφαλιστεί. Ενώ οδηγείτο εις τον τόπο του μαρτυρίου ευχαριστούσε τον Κύριο που της έδωσε δύναμη και άντεξε τα μαρτύρια και παρηγορούσε τους ανθρώπους που την έβλεπαν να οδηγείται εις το μαρτύριο.
Η τελευταία προσευχή εις τον τόπο του μαρτυρίου «Κύριε Ιησού Χριστέ, σ' ευχαριστώ, γιατί μου έδωσες υπομονή και οδήγησες τα βήματά μου. Συγχώρησε, Κύριε, τα σφάλματά μου και κράτησε αθέατο το σώμα μου από εκείνους, που θα το ζητούν. Φύλαξέ το σώο και ακέραιο, όπου ορίσεις συ ο Βασιλεύς μου. Δώσε τα προς το συμφέρον αιτήματα σ' όσους Σε επικαλούνται. Αμήν». Ο δήμιος με το ξίφος του έδωσε τέλος εις την επίγεια ζωή της Αγίας και άγγελοι μετέφεραν το χαριτόβρυτο άγιο σώμα της εις το όρος Σινά.
Υμνολογία
Απολυτίκιο της Αγίας Αικατερίνης
Την πανεύφημον νύμφην Χριστού υμνήσωμεν, Αικατερίναν την θείαν και πολιούχον Σινά, την βοήθειαν ημών και αντίληψιν ότι εφήμωσε λαμπρώς τους κομψούς των ασεβών του Πνεύματος τη μαχαίρα,
και νυν ως μάρτυς στεφθείσα, αιτείται πάσι το μέγα έλεος.
Κοντάκιο της Αγίας Ακατερίνης
Χορείαν σεπτήν ενθέως, φιλομάρτυρες, εγείρατε νυν γεραίροντες την πάνσοφον Αικατερίναν, Αύτη γαρ εν σταδίω τον Χριστόν εκήρυξε και τον όφιν επάτησε ρητόρων την γνώσιν καταπτύσασα.
Μεγαλυνάριο της Αγίας Αικατερίνης
Έχει το σον πνεύμα ο ουρανός, σώμα δε θείον τεθησαύρισται εν Σινά, αίμα μαρτυρίου εν Αλεξανδρουπόλει, σοφή Αικατερίνα σκέπε τους δούλους σου.
Μυργιώτης Παναγιώτης
Μαθηματικός